«Φτωχός συγγενής» και πάλι το Περιβάλλον στα έργα που προτείνονται για χρηματοδότηση από τον Τοπικό Πόρο

Δόθηκε στους ενδιαφερόμενους φορείς για διαβούλευση το νέο Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΑΠ) 2007-2011 της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης για την κατανομή των κονδυλίων του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης.
Με μια πρώτη ματιά το Πρόγραμμα κινείται στην ίδια περίπου φιλοσοφία με εκείνα των ετών 1997 και 2002, αφού δίνει προτεραιότητα σε έργα «ανάπτυξης» ή υποστήριξης του ιδιωτικού τομέα, ενώ βάζει σε δεύτερη μοίρα τα έργα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής.

Υπενθυμίζεται ότι τον Τοπικό Πόρο διεκδίκησαν τη δεκαετία του 1990 οι φορείς του Ν. Κοζάνης, (με την ενεργή στήριξη της Οικολογικής Κίνησης), ζητώντας ένα συγκεκριμένο αντιστάθμισμα στην απομύζηση των φυσικών πόρων (εδάφη – νερά –λιγνίτες) και στην διαρκή περιβαλλοντική υποβάθμιση λόγω της λειτουργίας των εγκαταστάσεων της ΔΕΗ.
Μετά από μερικά χρόνια, το 1996, θεσμοθετήθηκε το «Τέλος Ανάπτυξης Βιομηχανικών Περιοχών Παραγωγής Ρεύματος» με το άρθρο 20 του ν. 2446/1996, το οποίο όριζε ότι το 0,4% του κύκλου εργασιών της ΔΕΗ θα διατίθεται για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής, ανάπτυξης και προστασίας περιβάλλοντος στους νομούς Κοζάνης, Φλώρινας και Αρκαδίας.
Με βάση το όραμα των πρωτεργατών του Πόρου τα διατιθέμενα κονδύλια θα έπρεπε να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και την κατάσταση του περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα να διασφαλίζουν την αειφορία. (Αειφόρος είναι η ανάπτυξη που γίνεται με σεβασμό στους φυσικούς πόρους και με τη διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου και της αναπαραγωγικής ικανότητας της γης, χάριν των επόμενων γενεών και όντων του πλανήτη). Συνεπώς, πέραν των έργων περιβάλλοντος, που χρηματοδοτεί ο Πόρος., θα έπρεπε και τα λεγόμενα έργα ανάπτυξης να υπηρετούν μια αειφόρο λογική και να κατευθύνονται στην ορθολογική διαχείριση και ανάταξη του φυσικού κεφαλαίου, το οποίο έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα και είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να συντηρήσει τις επόμενες γενιές. ( Ήδη οι λιγνίτες μπαίνουν στο τελευταίο τρίτο της ζωής τους, τα νερά τα ρημάξαμε ήδη, τα δάση είναι ελάχιστα (είμαστε από τους πιο φαλακρούς νομούς της χώρας), ενώ πάνω από 200.000 στρέμματα παραγωγικών εδαφών έχουν θυσιαστεί).
Τελικώς ο Πόρος ενώ διεκδικήθηκε ως οικονομικό εργαλείο για έργα Περιβάλλοντος, εξώκειλε σε χρηματοδοτικό μέσο μας αμφιλεγόμενης ανάπτυξης για να εκφυλιστεί στη συνέχεια σε μέσο παραγοντισμού και μικροπολτιτκής. Η κατάσταση αυτή ανάγκασε την Οικολογική Κίνηση Κοζάνης να προσφύγει το Δεκέμβριο του 2000 στον Εισαγγελέα, για να φτάσουμε μετά από τρία χρόνια (!) στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Κοζάνης, το οποίο έκρινε ως παράνομη και αντισυνταγματική την υπουργική απόφαση Α.Π. Δ5-ΗΛ/Β/Φ5 179/14812/22-7-1997 του υπουργού Ανάπτυξης, βάσει της οποίας γίνονταν έως τώρα η διανομή των κονδυλίων του ΤΠΑ.

Από ότι φάνηκε η απόφαση αυτή της Δικαιοσύνης δεν επηρέασε σημαντικά το βασικό κύκλωμα της διαχείρισης του Πόρου. Ναι μεν εκδόθηκε νέα Υπουργική απόφαση, ναι μεν η Νομαρχία επιχείρησε να μειώσει τη διασπάθιση και τη διάθεση κονδυλίων για λειτουργικές δαπάνες διαφόρων φορέων, αλλά ως κύριο ζήτημα για μια ολόκληρη περίοδο ήταν οι καυγάδες μεταξύ Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, Περιφέρειας, ΤΕΔΚ, «Ενεργειακών» και μη Δήμων για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι ή θα πάρει τα περισσότερα, ενώ και η νοοτροπία διαχείρισης του Πόρου παρέμεινε ουσιαστικά η ίδια.

Μετά από αυτή τη σύντομη ιστορική αναδρομή, επανερχόμαστε στο σήμερα, για να υπογραμμίσουμε ότι οι βελτιώσεις είναι ελάχιστες, ενώ τα βασικά μεγέθη του νέου πενταετούς Αναπτυξιακού Προγράμματος επιβεβαιώνουν ότι η κατανομή των κονδυλιών του Πόρου επιφυλάσσει και πάλι για το Περιβάλλον το ρόλο του φτωχού συγγενούς.
Πράγματι στο προτεινόμενο Πρόγραμμα :
Ο τομέας «περιβάλλον – ποιότητα ζωής» καθηλώνεται μόλις στο 27% του προϋπολογισμού ενός χρηματοδοτικού μέσου, όπως ο Πόρος, κατ’ εξοχήν περιβαλλοντικού.
Η επιχειρηματική ιδιωτική πρωτοβουλία καρπώνεται ένα υψηλό ποσοστό του Πόρου (36%) και μάλιστα χωρίς δεσμεύσεις για την πριμοδότηση δραστηριοτήτων που προάγουν τουλάχιστον την αειφορία, όπως οι βιολογικές καλλιέργειες, τα πράσινα προϊόντα, οι καθαρές τεχνολογίες, οι ήπιες μορφές ενέργειας μικρής κλίμακας, κλπ.
Συντηρείται πάλι - αν και σε χαμηλότερο βαθμό – η κομματική - γραφειοκρατική λογική της εξυπηρέτησης ημετέρων (Δημάρχων, οργανισμών, συλλόγων και επιχειρηματιών).

Σε μια περίοδο, που και η Ελλάδα έζησε τις καταστροφικότερες πυρκαγιές όλων των εποχών παίρνοντας μια γεύση από τις οδυνηρές κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης συνεχίζει να κινείται στον αστερισμό μιας χρεοκοπημένης ανάπτυξης, επαναλαμβάνοντας την προσήλωση της σε ένα βρώμικο και σπάταλο ενεργειακό μοντέλο και επιβεβαιώνοντας την απροθυμία της να προτάξει την περιβαλλοντική παράμετρο ως προτεραιότητα σε κάθε τομέα της πολιτικής της.
Η Οικολογική Κίνηση Κοζάνης, πέρα από τη κριτική για τη γενικότερη πορεία πλεύσης του Πόρου, επιθυμεί να συμβάλει θετικά σε μια διαδικασία ριζικής διόρθωσης. Για το λόγο αυτό θα καταθέσει σύντομα κάποιες προτάσεις και ιδέες για το νέο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα, οι οποίες ελπίζουμε να αποτελέσουν δείγματα γραφής για το τι δραστηριότητες πρέπει να χρηματοδοτεί ο Τοπικός Πόρος.

20 Οκτωβρίου 2007