Απογοήτευση από τη στάση των τεχνικών στελεχών της ΔΕΗ
Απογοήτευση. Αυτή ήταν η αίσθηση που μου έμεινε όλη αυτή την περίοδο, συζητώντας με συναδέλφους μηχανικούς και άλλους τεχνικούς της ΔΕΗ για το βασικό θέμα ημερήσιας διάταξης, δηλαδή το Ναι ή το Όχι στις νέες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ.
Και το ζήτημα δεν είναι η αντίθετη άποψη. Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι είναι υπέρ των νέων λιγνιτικών μονάδων. Δεκτή η διαφωνία στα πλαίσια του διαλόγου. Και λίγο πολύ αναμενομένη από τους τεχνικούς της ΔΕΗ, που γαλουχήθηκαν χρόνια τώρα από το κυρίαρχο, διακομματικό, λιγνιτικό λόμπυ της ΔΕΗ. (Το τελευταίο διαπερνά όλες τις δομές της Επιχείρησης και συστεγάζει την ηγεσία της ΔΕΗ, τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία και την πλειοψηφία του τεχνικού -επιστημονικού δυναμικού).
Εκείνο, που προκαλεί την απογοήτευση είναι το είδος των επιχειρημάτων που χρησιμοποιούνται. Θυμίζουν συγκρίσεις καφενείου, τις οποίες έχουν συναντήσει κατ΄ επανάληψη όσοι ασχολούνται με τις οικολογικές… αμαρτίες της περιοχής μας. Για παράδειγμα όταν εναντιωνόμαστε στο παράνομο κόψιμο ενός δένδρου ακούμε απο τους δράστες το φτηνό επιχείρημα ότι «κάθε μέρα στον Αμαζόνιο αποψιλώνονται τεράστιες δασικές εκτάσεις, το ένα δένδρο μας μάρανε ; »
Την ίδια τακτική στις συγκρίσεις χρησιμοποιούν και οι περισσότεροι τεχνικοί της ΔΕΗ, οι οποίοι απέναντι στην ανάγκη μείωσης της λιγνιτικής παραγωγής απαντούν : «Ας συμμορφωθούν πρώτα οι Κινέζοι που παράγουν 2190 εκ. τόνους κάρβουνο και δεν τους μειώνουν και μετά να κόψουμε κι εμείς κάτι από τους δικούς μας 70 εκ τόνους».
Βλέπετε καμιά διαφορά στο επιχείρημα αυτό με την προηγούμενη λογική του Αμαζονίου; Εμείς καμιά. Τα ίδια φτηνά επιχειρήματα, η σύγκριση με τον κατώτερο ή τον τελευταίο, η πρόκριση μιας εθνικιστικής λογικής, που επικροτεί όσους προβαίνουν σε κάθε είδους αβελτηρίες αγνοώντας τους διεθνείς κανόνες για να υποστηρίξουν τα «εθνικά συμφέροντα».
Και το χειρότερο είναι η παραπλανητική χρήση των αριθμών : Γνωρίζετε πολύ καλά, συνάδελφοι τεχνικοί της ΔΕΗ, ότι σε περιπτώσεις διεθνών συγκρίσεων δεν χρησιμοποιούμε τα απόλυτα νούμερα, αλλά τους δείκτες κατά κεφαλήν. Αν λοιπόν πάρουμε την ετήσια παραγωγή κάρβουνου κατά κεφαλήν, η Ελλάδα έχει 7 τόνους/ κάτοικο και η Κίνα 1,7 !. (βλέπετε οι Κινέζοι είναι 1,3 δις). Έτσι η σειρά κατάταξης που εμφανίζουν οι οπαδοί του λιγνίτη αντιστρέφεται τελείως και βγαίνουμε στην παραγωγή κάρβουνου ανά κάτοικο πρώτοι και όχι τελευταίοι, όπως επίσης είμαστε μεταξύ των πρώτων στην παραγωγή βρώμικης ενέργειας. (Για να μην πούμε πόσο πιο βρώμικοι είμαστε από τους Κινέζους και σε άλλους τομείς, πχ στις εκπομπές των αυτοκινήτων, όπου έχουμε συντριπτικά μεγαλύτερη αναλογία αυτοκινήτων κατά κεφαλήν. Παρόλα αυτά, αν πάρουμε κι εδώ την λογική σύγκρισης των απόλυτων αριθμών, (γιατί έτσι μας βολεύει), τους βγάζουμε πιο βρώμικους, αφού συνολικά τα αυτοκίνητα της Κίνας είναι περισσότερα από της Ελλάδας ).
Βέβαια, όπως σωστά σημειώνουν οι υπέρμαχοι του λιγνίτη, «δεν θα κλείσουμε όλες τις μονάδες για να σώσουμε εμείς τον κόσμο…., ας κάνουμε ότι μας αναλογεί με βάση τις διεθνείς μας υποχρεώσεις». Έτσι λοιπόν τοποθετούνται και οι Οικολόγοι. Δεν λέμε να κλείσουμε σήμερα όλες τις λιγνιτικές μονάδες, όπως μας συκοφαντούν, αλλά να σεβαστούμε ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ότι υπογράψαμε. Και τι υπογράψαμε ; Να αυξήσουμε τις εκπομπές μας σε CO2 (όταν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι τις μειώνουν) κατά 25 % μέχρι το 2010, ποσοστό που τελικά θα υπερβεί –σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις- το 35%. Ας προσπαθήσουμε ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ να κρατήσουμε αυτό το 25 % που υπογράψαμε. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μειώσουμε την επόμενη τριετία τουλάχιστον 9 εκ τόνους CO2. Από αυτή την ποσότητα αναλογεί στο λιγνίτη ένα «μερίδιο» 40 % (3,6 εκ τόνοι), δηλαδή όσο οι εκπομπές του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Πτολεμαΐδας. Aς σβήσουμε λοιπόν τον ΑΗΣ Πτολεμαίδας, που έχει κλείσει τον κύκλο ζωής του και είναι και ο πιο ρυπογόνος, για να τελειώνουμε. Τουτέστιν «τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό που μας αναλογεί», με βάση τις διεθνείς συμβάσεις που υπογράψαμε.
Αλλά ούτε αυτό το ελάχιστο κάνει η ΔΕΗ κι η Πολιτεία και όσοι επιμένουν λιγνιτικά. Αντί αυτού προγραμματίζουμε τις νέες «ιδανικές» λιγνιτικές μονάδες στη θέση του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας , (που στην καλύτερη περίπτωση θα μειώσουν το CO2 μόνο κατά 0,7 εκ τόνους), και ετοιμαζόμαστε να πληρώσουμε τα νέα πρόστιμα και να τα μετακυλίσουμε και πάλι στον καταναλωτή, για τον οποίο κοπτόμαστε.
Ο μύθος του «φτηνού» λιγνίτη
Ας ξαναγυρίσουμε όμως και πάλι στα υπόλοιπα λαϊκίστικα επιχειρήματα των οπαδών του λιγνίτη. Η μάλλον ας αναφέρουμε πρώτα ένα ανάλογο από το χώρο της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα της εξεταστικής διαδικασίας. Όταν, ως επιτηρητές, πιάνουμε σπουδαστές στο ΤΕΙ να κλέβουν με «σκονάκια» ακούμε το εξής σύνηθες και .. ατράνταχτο επιχείρημα : «Δάσκαλε όλοι κλέβουν… Από μένα θα κάνεις την αρχή ; »
Το ίδιο ισχύει και με τη ΔΕΗ που κλέβει στη διαδικασία κοστολόγησης του λιγνίτη, και δεν υπολογίζει το λεγόμενο εξωτερικό κόστος, (σσ. οικονομικό κόστος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων), προκειμένου να βγάλει φτηνό το λιγνίτη. Και το βασικό επιχείρημα των τεχνικών αυτής της μεθοδολογίας είναι : «Σε κανένα ορυκτό καύσιμο δεν υπολογίζουν το εξωτερικό κόστος (σσ. και κλέβουν έτσι το περιβάλλον και τις επόμενες γενιές) , γιατί να το υπολογίσουμε στο λιγνίτη ;». Αυτή η λογική, πέραν των ανακριβειών (το εξωτερικό κόστος λαμβάνεται διεθνώς πλέον υπόψη), υπερασπίζεται τον πλασματικό τρόπο κοστολόγησης του λιγνίτη, την κλοπή δηλαδή που διαπράττεται σε βάρος της ήπιας και αειφόρου εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Αυτή λοιπόν η λογική δε διαφέρει και πολύ από εκείνη των σπουδαστών με το σκονάκι. «Πρώτα να σταματήσουν να κλέβουν οι άλλοι, κι ύστερα εμείς». Η γνωστή νεοελληνική λογική, με βάση την οποία η παρανομία θεωρείται «μαγκιά», η νοοτροπία των «Ελληναράδων»…
Κι όμως , συνάδελφοι τεχνικοί της ΔΕΗ, γνωρίζετε από πρώτο χέρι το πόσο σημαντικό είναι αυτό το εξωτερικό κόστος, το οποίο διαγράψατε στη ΔΕΗ, προκειμένου να βγει φτηνός ο λιγνίτης. Γνωρίζετε π.χ πόσο υψηλό θα είναι το κόστος μεταφοράς του νερού της Κοζάνης, η οποία αναγκάζεται να υδρευτεί από μεγάλες αποστάσεις και αρνητικές υψομετρικές διαφορές. Γνωρίζετε ότι αυτή η αναγκαστική και ακριβή λύση (για την οποία … επαίρεται ο Δήμος Κοζάνης ) οφείλεται στις εξορύξεις που κατάστρεψαν τα νερά της Σαριγκιολ και θα έπρεπε να χρεωθεί στο κόστος εξόρυξης του λιγνίτη ως εξωτερικό κόστος. Κι όμως προτείνετε να το παραβλέψουμε, γιατί «αυτό κάνουν κι οι άλλοι». Γνωρίζετε επίσης ότι ούτε κι αυτό το επιχείρημα είναι τελείως σωστό, γιατί οι «άλλοι», ή μάλλον όσοι βλέπουν λίγο μπροστά, άρχισαν να υπολογίζουν το εξωτερικό κόστος (Πάτε μια βόλτα από τα ελληνικά πολυτεχνεία, από όπου πολλοί αποφοιτήσατε, και δέστε πόσοι τομείς και εργαστήρια ασχολούνται πλέον με το εξωτερικό κόστος). Τέλος είναι γνωστό ότι όσοι εμπλέκονται σε διαδικασίες κοστολόγησης λαμβάνουν σοβαρά τις μελλοντικές τάσεις, και στην περίπτωση μας βλέπουν ότι το εξωτερικό κόστος αργά ή γρήγορα θα επιβληθεί. Και τότε όσοι θα έχουν κάνει επενδύσεις βασιζόμενοι στο «φτηνό λιγνίτη» θα τρέχουν και δεν θα προλαβαίνουν. Ή θα σκαρφίζονται διάφορες αλχημείες προκειμένου να γλυτώσουν τα πρόστιμα, θα παρακαλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση για παρατάσεις, ή το Ευρωπαϊκό δικαστήριο για επιείκεια, ή θα ακυρώνουν τους νόμους που οι ίδιοι ψήφισαν, (όπως έγινε με το φόρο στερεών καυσίμων, που καθιερώθηκε και ακυρώθηκε από την ίδια Κυβέρνηση της ΝΔ !)
Εναλλακτικές λύσεις στην ενέργεια και στην ανεργία
Όσον αφορά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), ενώ στα λόγια γίνονται αποδεκτές από τα τεχνικά στελέχη της ΔΕΗ, στην πράξη υποτιμώνται και ειδικά όταν αντιπαραβάλλεται το κόστος τους με εκείνο του λιγνίτη η σύγκριση είναι εξαιρετικά άδικη. Το κόστος της αιολικής κιλοβατώρας είναι σαφώς μικρότερο από τη λιγνιτική, ενώ η φωτοβολταική είναι πράγματι ακριβότερη, αλλά όχι όπως παρουσιάζεται από τους αντιπάλους της. Αν η ΔΕΗ αγοράζει το ρεύμα ακριβά από τις ιδιωτικές μονάδες, γιατί την υποχρεώνει το κράτος, είναι άλλο ζήτημα και πρέπει να διευθετηθεί με άλλο τρόπο, (όπως και οι οδυνηρές παρενέργειες της «απελευθέρωσης» της ηλεκτρικής ενέργειας).
Οι επιδοτούμενες τιμές ή οι πλασματικά μικρότερες τιμές (όπως του λιγνίτη) δεν προσφέρονται για τίμιες συγκρίσεις. Αν λοιπόν θέλουμε να έχουμε μια αξιόπιστη εικόνα του κόστους παραγωγής,
το οποίο πρέπει να ενσωματώνει και το εξωτερικό κόστος και το φόρο στερεών καυσίμων και το φόρο CO2, τότε η αιολική κιλοβατώρα βγαίνει σαφώς φθηνότερη από τη λιγνιτική (7,5 cents έναντι 10 cents με το πιο φτηνό εξωτερικό κόστος για το λιγνίτη, www.soc.uoc.gr/calendar/2000EAERE/papers/PDF/F4-Diakoulaki.pdf), ενώ η
φωτοβολταική κιλοβατώρα ακριβότερη. Για την τελευταία βέβαια θα πρέπει να κάνουμε την αβαρία να τη στηρίξουμε σε πρώτη φάση, όπως έκαναν όλοι οι Ευρωπαίοι. Τόσα χρόνια πριμοδοτούσαμε κρυφά το λιγνίτη και μας στέλνουν κάθε τόσο στα ευρωπαϊκά δικαστήρια για στρέβλωση του ανταγωνισμού. Ας πριμοδοτήσουμε και ας διαλέξουμε και μια φορά το καθαρό αντί για το φτηνό.
Στο κάτω - κάτω κανείς δεν είπε «να στρώσουμε όλη την Ελλάδα με φωτοβολταικά και ανεμογεννήτριες». Ας κάνουμε και πάλι ότι μας αναλογεί με βάση τις Ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις για τις ΑΠΕ (δηλ. να πιάσουμε το στόχο το 20 % της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ).
Αν όμως θέλουμε να επιτύχουμε αυτό το στόχο και παράλληλα να κάνουμε και εξοικονόμηση στην πράξη τότε πρέπει να κόψουμε ΑΜΕΣΑ τουλάχιστον 1000 λιγνιτικά ΜW , άντε να το κατεβάσουμε στα 600, για να είμαστε στα όρια των υποχρεώσεων μας έναντι του Κιότο. Εμείς ως .. «μετριοπαθείς» Κοζανίτες Οικολόγοι ζητάμε σε πρώτη φάση να κόψουμε μόνο 300, κι εσείς δεν θέλετε ούτε ένα ! Νισάφι πιά !
Τέλος για το θέμα της ανεργίας. Ας παίξουμε κι εδώ με ανοιχτά χαρτιά. Με έναν όρο : ότι δεν θα πρυτανεύσουν τα τοπικιστικά κριτήρια. Το ερώτημα λοιπόν που πρέπει να απαντηθεί είναι πόσες θέσεις εργασίας δημιουργούν οι ΑΠΕ και πόσες ο λιγνίτης.
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει ότι οι ΑΠΕ δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας από το λιγνίτη. Αν εσείς, συνάδελφοι της ΔΕΗ, έχετε στα κιτάπια σας κάποια άλλα νούμερα από τη διεθνή βιβλιογραφία, το ξανασυζητάμε.
Ψωμάς Σ. (2005). Η συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. 3ο Εθνικό Συνέδριο ‘Η εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: Προοπτικές και προτεραιότητες προς το στόχο του 2010’, Μονάδα Ανανεώσιμων Ενεργειακών Πόρων ΕΜΠ, Αθήνα, 23-25 Φεβ. 2005, www.helapco.gr/library/RES_Jobs_Helapco-Feb05.pdf
Είναι σαφές από τον πίνακα ότι για κάθε λιγνιτικό ΜW που αντικαθίσται με ανανεώσιμες πηγές δημιουργούνται πολλαπλάσιες θέσεις εργασίας. Δηλαδή αν κόψουμε 300 ΜW λιγνιτικά στην Κοζάνη και κάνουμε στη θέση τους 300 ΜW φωτοβολταικά σε όλη τη χώρα (στην Κοζάνη δεν επιτρέπουν πάνω από 10 ΜW), τότε χάνονται τοπικά 300 θέσεις εργασίας και δημιουργούνται πανελλαδικά 750. Οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί η πράσινη ενέργεια είναι σαφώς περισσότερες από τις αντίστοιχες θέσεις της βρώμικης ενέργειας. Αυτό θα είχε σαν κριτήριο ένας τεχνοκράτης ή ένας πολιτικός όλων των Ελλήνων. Οι δικοί μας όμως οι τοπικοί πολιτικοί (και μ’ αυτό τον όρο εννοώ ΟΛΟ το πολιτικό προσωπικό των κομμάτων και των λεγόμενων μαζικών φορέων) αλλά και οι τεχνικοί δεν μπορούν να ξεκολλήσουν, ούτε από τον τοπικισμό , ούτε από το λαϊκισμό, ούτε από το συντεχνιασμό, ούτε από τον παραγοντισμό. (Τι καλύτερο να τάξεις από μια θέση στον «παράδεισο» της ΔΕΗ !)
Από την άλλη βέβαια υπάρχει ένα τοπικό δίκιο. Μας πήραν τα νερά, το κάρβουνο, τα εδάφη, τρεις δηλαδή βασικούς φυσικούς πόρους, και τώρα μας γυρνάνε την πλάτη ; Τι απαντάμε. Ναι να αντιδράσουμε. Να διεκδικήσουμε πολύ ακριβά ανταλλάγματα και εναλλακτικές λύσεις στην ανεργία, εκτός όμως της πεπατημένης, λιγνιτοκεντρικής οδού. Τα έχουμε πει πολλές φορές τα ξαναλέμε άλλη μια :
Να χρηματοδοτηθούν μεγάλες επενδύσεις, κυρίως σε έργα ανάταξης του φυσικού κεφαλαίου (διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού, αποκατάστασης γαιών, ενίσχυσης και προστασίας των δασών και των ορεινών όγκων, διαχείρισης και προστασίας των περιοχών φυσικού κάλλους και αξίας, Natura, κλπ) καθώς επίσης και ανάλογες πρόσθετες επιδοτήσεις σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα.
Η επιδότηση μπορεί να έχει τη μορφή ενός δεύτερου Τοπικού Πόρου, ο οποίος θα είναι μια «αντιπαροχή», ανάλογη με την ισχύ η οποία περικόπτεται. Δηλαδή θα είναι ένα εφάπαξ ειδικό τέλος ανά λιγνιτικό ΜW που σβήνει και δεν αντικαθίσταται. (Ειδικό τέλος μείωσης ισχύος).
Επίσης μια από τις λύσεις αντιμετώπισης της ανεργίας, που έχουν κατατεθεί στο τραπέζι είναι ο χαρακτηρισμός του Ν. Κοζάνης ως ζώνης ειδικών κινήτρων για την εγκατάσταση βιοτεχνιών παραγωγής εξοπλισμού πράσινης ενέργειας (κατασκευή εξοπλισμού ανεμογεννητριών, φωτοβολταικών κλπ). Να παραμείνουμε δηλαδή ενεργειακός νομός , αλλά με πράσινα ενεργειακά κριτήρια κι όχι με το κριτήριο ότι παράγουμε το μεγαλύτερο ποσοστό της πιο βρώμικης ενέργειας στη χώρα.
Συνάδελφοι τεχνικοί της ΔΕΗ,
είναι σαφές ότι το ενεργειακό μέλλον θα είναι όμοιο με το παρελθόν. Σ’ αυτό τουλάχιστον συμφωνούμε όλοι. Το καμπανάκι της αλλαγής έχει σημάνει από καιρό. Ο ήπιος δρόμος είναι πραγματικά φθηνότερος, αειφόρος και φιλικός προς το περιβάλλον. Προϋποθέτει όμως αλλαγές τρόπου ζωής, πολιτικής σκέψης και κοινωνικής συμπεριφοράς.
Αλλά πριν από όλα προϋποθέτει υπέρβαση των τοπικιστικών κριτηρίων, ακόμη και των εθνικών. Ο τοπικός και ο εθνικός σχεδιασμός όταν συγκρούεται με παγκόσμιες οικολογικές προτεραιότητες πρέπει να υποχωρεί. Η χώρα μας δυστυχώς παρά του ότι έχει υπογράψει διεθνείς συμφωνίες για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και την αύξηση των ΑΠΕ, εξακολουθεί να έχει τους χειρότερους σχεδόν ενεργειακούς δείκτες και να είναι το μαύρο πρόβατο στην Ευρώπη. Στο Μπαλί εμφανιστήκαμε πάλι δίγλωσσοι και αναξιόπιστοι. Υπερακοντίσαμε σε συνθήματα, την ίδια ώρα που αυξάνουμε τις εκπομπές μας σε CO2 προγραμματίζοντας νέες λιγνιτικές και λιθανθρακικές μονάδες.
Είναι χρέος όλων ημών, που ανήκουμε στο τεχνικό και επιστημονικό δυναμικό της χώρας, να αγωνιστούμε για την έξοδο της από τον ενεργειακό μεσαίωνα.
Ø Για να σταματήσουμε την αλλαγή του κλίματος, την ερημοποίηση, την καταστροφή των δασών και τη δραματική συρρίκνωση της βιοποικιλότητας.
Ø Για σώσουμε τους πόλους που λιώνουν, την ξηρά που απειλείται από τη θάλασσα, το φυσικό κεφάλαιο που κληρονομήσαμε και καταχραστήκαμε ανελέητα.
Ø Για να μειωθούν τα εκατομμύρια των περιβαλλοντικών προσφύγων που αναμένεται να κατακλύσουν τον «πολιτισμένο κόσμο» λόγω των κλιματικών αλλαγών.
Ø Για να γεμίσουν τα στομάχια τους οι στρατιές των πεινασμένων, που θα χάσουν τις σοδιές και τα σπιτα τους από το θερμοκηπιακό «τσουνάμι», και αργά ή γρήγορα θα εφορμήσουν, ως της γης οι κολασμένοι, επί δικαίων και αδίκων, και φυσικά και επί των χορτασμένων, που κάνουν λογαριασμούς κοιτώντας μόνο την πάρτη τους .
Εμείς λοιπόν, συνάδελφοι τεχνικοί της ΔΕΗ, κι όσοι αντιλαμβάνονται τη γη σαν το κοινό μας σπίτι, προσπαθούμε να σκεφτούμε με κριτήρια παγκόσμια
Κι αν εσείς, παρόλα αυτά, εξακολουθείτε να «είστε με το λιγνίτη»
Eμείς είμαστε με τον πλανήτη
Φιλικά
Λάζος Τσικριτζής
Χημικός μηχανικός
Επίκουρος καθηγητής ΤΕΙ ΔΜ
Πρόεδρος της Οικολογικής Κίνησης Κοζάνης
Κοζάνη 7-1-2008
